Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – Çin, son yıllarda okyanus tabanlarına yönelik araştırmalarını artırdı. Bu maksatla kullanılan gemiler, yakın bir zamana kadar ağırlıklı olarak Çin’e yakın sularda faaliyet gösterse de, son yıllarda bu durum değişmiş durumda. Geçen yıl Pasifik Okyanusu’nun batı bölgelerinde çalışmalar yapmaya başlayan araştırma gemileri, Çin ordusunun da ilgi duyduğu alanlarda okyanus tabanına ilişkin veri topluyor. Bu bilimsel araştırma gemileri, deniz yaşamı ve iklim değişikliğinin etkileri hakkında daha fazla bilgi edinmemizi sağlayacak. AncakABD merkezli New York Times gazetesinde yer alan habere göre bu araştırma gemilerinin elde ettiği bulgular, Çin’in Pasifik’te denizaltılarını nasıl konuşlandıracağı veya daha gizli Amerikan denizaltılarını nasıl takip edeceği gibi hususların değerlendirilmesinde de kullanılabileceğine dikkat çekti.
ARAŞTIRMALAR ASKERİ OPERASYONLAR İÇİN Mİ YAPILIYOR?
New York Times, Starboard verilerine bakarak ve gemilerdeki bilim insanları tarafından hazırlanan rapor ve çalışmaları incelediğinde, yapılan çalışmaların olası askeri operasyonlar için de yol gösterici sonuçlara sahip olduğu sonucuna ulaşıldığını iddia etti. Starboard verilerine göre, sonar ve derin deniz örnekleme ekipmanlarıyla donatılmış Xiang Yang Hong 6 ve diğer beş Çin araştırma gemisi, geçen yıl Tayvan’ın doğu kıyısı boyunca 25 geçiş yaptı. Aynı dönemde, Çin gemileri de Guam çevresindeki suları araştırmak için Çin anakarasından çok uzaklara gitti ve ABD’ye bağlı Guam Adası’nın doğu ve batı kesimlerinde derin deniz araştırmaları gerçekleştirdi. Gemiler, belirledikleri alanlarda geniş bir alanı kapsayan paralel geçişler yaptı.
Açık kaynaklardan elde edilen verilere göre, Çin araştırma gemileri çalışmalarını belirledikleri alanlarda paralel geçişlerle gerçekleştiriyor.
Gazetenin haberinde yer alan bilgilere göre, Tansuo No. 1 gibi bazı araştırma gemileri, gelişmiş sonar sistemleriyle birlikte yaklaşık 6 kilometre derinliğe kadar inebilen basınca dayanıklı insanlı denizaltılar taşıyor. Ek olarak, bazı gemilerde deniz dronları ve su altı planörleri de bulunuyor.
POTANSİYEL BİR ÇATIŞMANIN ÖN CEPHESİNDE GEZİYORLAR
Geçen şubat ayında Çin tarafından işletilen araştırma gemileri, yaklaşık 5 gün boyunca Tayvan’ın doğu kıyılarında çalışmalar yaptı. Sonraki aylarda aynı bölgelerde 5 farklı gemi daha araştırma çalışmalarına katıldı. Düşük hızda hareket eden gemiler, gelişmiş sonarlar başta olmak üzere çeşitli sistemleri kullanarak denizaltı haritalama çalışması gerçekleştirdi. Bu gemilerden bazıları Tayvan deniz sınırlarına çok yaklaşmış olsa da, herhangi bir ihlal yapmadı. Bu da Tayvan’ın itiraz etmesinin önüne geçti. Tayvan’ın doğu kıyılarının önemli hava ve deniz üslerine ev sahipliği yaptığı biliniyor. Uzmanlara göre, olası bir savaş çıkması halinde bu bölgenin Çin donanması için stratejik bir hedef olması bekleniyor.
Uzmanlara göre, Tayvan’ın doğu kıyısı boyunca devam eden sıcak su akıntılarının oluşturduğu koşullar, bölgede denizaltı navigasyonunu zorlaştırıyor. Çinli askeri araştırmacılar, 2010 yılında yaptıkları bir çalışmada, akıntıyı anlamanın Çin’in ‘kendini daha iyi gizlemesine ve düşmanlarına daha iyi saldırmasına’yardımcı olacağını yazmıştı. George Washington Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olan eski ABD Donanması istihbarat subayı J. Michael Dahm, Çin gemilerinin bölgede yaptığı araştırmalar hakkında, “Burada yapılan çalışmaların sonucunda bu verilere sahip olmak, bir denizaltının saklanması için iyi bir yer mi yoksa kötü bir yer mi olduğunu anlamanıza yardımcı olabilir” dedi.
‘BAŞKA AMAÇLARLA YAPILMIŞ OLABİLİR’
Çin gemileri, geçen yılın başlarında, Amerikan bombardıman uçaklarına, denizaltılarına, deniz piyadelerine ve radar sistemlerine ev sahipliği yapan Guam Adası yakınlarındaki denizleri de araştırmaya başladı. ABD’ye bağlı olan bu adanın yakınlarında yapılan araştırmaların, maden aramaları da olabileceği iddia ediliyor. Ancak Hawaii Üniversitesi’nden emekli deniz araştırmacısı Christopher Kelley, bölgenin maden arama için öncelikli olmadığını belirterek, “Çin gemilerinin araştırma yaptığı Guam’ın batısındaki sular, mineral arama için öncelikli alanlar olarak kabul edilmiyor. Dolayısıyla bu araştırmalar başka amaçlarla yapılmış olabilir” şeklinde konuştu.
Uluslararası hukuka göre, sivil araştırma gemilerinin uluslararası sularda ve izin almaları koşuluyla diğer ülkelerin münhasır ekonomik bölgelerinde faaliyet göstermelerine izin veriliyor. Ancak Çin’e ait gemilerin her geçen gün varlığını arttırması, bu çalışmaların askeri amaçlar taşıdığı iddiasıyla birlikte Asya-Pasifik bölgesinde endişeye yol açmış durumda. Endişelere rağmen, Çin’in araştırma çalışmaları devam ediyor. Geçen ay, Çin’e ait araştırma gemileri Guam’ın doğusundaki denizlere ulaştı ve bölgede tekrar araştırma yapmaya başladı. Bölgedeki gerilim her geçen gün artarken, bu sürecin gelecekte nasıl şekilleneceğini ise zaman gösterecek.